Dia de Muertos, znane również jako Dzień Zmarłych, jest jednym z najbardziej charakterystycznych meksykańskich świąt. Stanowiące połączenie rdzennych tradycji meksykańskich i wierzeń katolickich święto, które zazwyczaj odbywa się 1 i 2 listopada każdego roku, jest powszechnie obchodzone w całym Meksyku, a także w niektórych społecznościach pochodzenia meksykańskiego na całym świecie, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych.
Obecnie wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, Dia de Muertos sięga czasów prekolumbijskich, na długo przed przybyciem hiszpańskich konkwistadorów. Rdzenne cywilizacje, w szczególności Aztekowie i Toltekowie, praktykowały rytuały ku czci swoich przodków i zmarłych.
Uroczystości te odbywały się w sierpniu, zbiegając się z końcem cyklu rolniczego kukurydzy, dyni, grochu i fasoli, ale Hiszpanie później zmienili datę, aby zbiegła się z Dniem Wszystkich Świętych i katolickim Świętem Zmarłych. W ten sposób rdzenna tradycja została włączona do katolickiego kalendarza religijnego, co było klasycznym przykładem synkretyzmu kulturowego i sposobem na utrwalenie przez Meksykanów ich rdzennych rytuałów i wierzeń poprzez udawanie, że szanują tradycje chrześcijańskie.
Jednak związek między tymi przedhiszpańskimi tradycjami a dzisiejszą wersją Dia de Muertos jest trudny do ustalenia, według historyków, ta ostatnia została spopularyzowana od lat dwudziestych XX wieku przez nacjonalistyczne rządy, które wyłoniły się z rewolucji 1910 roku, które starały się ustanowić i promować jednolitą narodową kulturę popularną.
Opierając się na przekonaniu, że dusze zmarłych powracają na Ziemię, aby odwiedzić swoich bliskich, Dia de Muertos odbywa się w kilku etapach, aby radośnie świętować życie i pamięć tych, którzy zmarli. W rzeczywistości festiwal odbywa się przez dwa dni: 1 listopada, znany jako Miccaihuitontli, Dia de los Inocentes lub Dia de los Angelitos, poświęcony jest czci zmarłych dzieci. 2 listopada, znany jako Hueymiccalhuitl, poświęcony jest zmarłym dorosłym.
Aby uhonorować swoich zmarłych i przypomnieć im, że są kochani i nie zapomniani, rodziny przygotowują w swoich domach wielopoziomowe ołtarze zwane ofrendas, ozdobione kwiatami cempasúchil, świecami, krucyfiksami, kadzidłem i kopalem, które symbolizują przejście od życia do śmierci, jedzeniem, osobistymi przedmiotami i zdjęciami zmarłego. Są też specjalne chleby zwane pan de muerto, słodycze, napoje i tradycyjne przedmioty, takie jak calaveras - czaszki wykonane z cukru, czekolady lub plastiku - i papel picado - papierowe wycinanki z meksykańskiego rzemiosła.
Cmentarze są również centralnym punktem obchodów Dia de Muertos. Rodziny odwiedzają groby swoich bliskich, aby posprzątać, udekorować i złożyć ofiary, rzucając płatki kwiatów na ziemię i zapalając świece, aby poprowadzić dusze do ich grobów. Nagietek, jasnopomarańczowy kwiat, jest jednym z najważniejszych kwiatów na Dia de Muertos, ponieważ jest uważany za kwiat zmarłych, rzekomo prowadzący dusze zmarłych do ich rodzin.
W miastach i wioskach ulice i place są kolorowo udekorowane odświętnie ubranymi calacas (szkieletami) i catrinas (eleganckimi damami-szkieletami). Ludzie nakładają makijaż na twarze, aby wyglądać jak szkielety, a kostiumy są często ozdobione motywami kwiatów i kości krzyżowych. W wielu meksykańskich miastach powszechne są również parady i procesje, podczas których uczestnicy noszą ekscentryczne kostiumy i tańczą w rytm tradycyjnej muzyki.
Jednakże, choć Dia de Muertos jest radosnym i kolorowym świętem, należy zauważyć, że wierzenia i tradycje mogą się różnić w zależności od regionu Meksyku, a nawet w obrębie rodzin. Niektórzy preferują bardziej religijne podejście, podczas gdy inni skupiają się bardziej na kulturalnym i świątecznym wymiarze obchodów.
