In de 14e eeuw werd Parijs getroffen door de ergste pestepidemie uit haar geschiedenis. Het was noch de eerste noch de laatste die de hoofdstad zou moeten overwinnen, maar omdat de pest zich zo snel verspreidde en zoveel mensen doodde in Europa, Azië, Noord-Afrika en Afrika bezuiden de Sahara, was het de enige die door historici de Zwarte Dood of Grote Pest werd genoemd.
De builenpest woedt al sinds 1334 in Centraal-Azië en hoewel Europeanen hebben gehoord dat deze"Grote Pestilentie" de bevolking van het Midden- en Verre Oosten zou decimeren, lijkt het nog ver weg. Toch stond dit grote kwaad, dat al verwoestingen had aangericht in China, India, Perzië, Syrië en Egypte, op het punt om Frankrijk via de zee binnen te komen.
In november 1347 arriveerde de Zwarte Dood, die via de zijderoute op schepen vol goederen reisde, in verschillende havens aan de Middellandse Zee - Messina op Sicilië en vervolgens Marseille - op de rug van zwarte ratten. Clandestien geïnstalleerd in de ruimen van de schepen, droegen de knaagdieren vlooien in hun haar die de ziekteverwekker bij zich droegen die de pest veroorzaakte: de bacil Yersinia pestis .
Binnen in de schepen werden de weinige nog in leven zijnde zeelieden aangetroffen, bedekt met zwarte puisten die bloed en pus uitscheidden. Geschrokken lieten de autoriteiten de zeilschepen weer uitvaren, maar het was al te laat: deepidemie was in hetWesten en in Frankrijk begonnen. Een paar maanden later, in de zomer van 1348, kwam de Grote Pest aan in Parijs.
De symptomen, die mannen, vrouwen en kinderen zonder onderscheid troffen , burgers, edelen, geestelijken en behoeftigen, waren verschrikkelijk. Zodra ze besmet waren, werden de slachtoffers overvallen door hevige hoofdpijnen en hoge koorts, afgewisseld met delirante episodes en braken van bloed.
In werkelijkheid was er in die tijd niet één plaag in Frankrijk, maar drie: builenpest, septikemische pest en longpest, die de longen infecteert, hevig hoesten veroorzaakt en gemakkelijk van mens tot mens wordt verspreid door het slaken van druppeltjes.
Patiënten die besmet zijn met septikemische pest zien hun lichaam bedekt met grote donkere vlekken, tekenen van onderhuidse bloedingen, terwijl degenen die besmet zijn met builenpest sijpelende builen ontwikkelen in de nek, lies en oksel, die groeien tot ze barsten envreselijke pijn veroorzaken. De dood volgt meestal binnen drie tot vijf dagen.
De artsen, die niet opgewassen waren tegen deze symptomen en gekleed waren in de kostuums van Dokter Schnabel waarvan de lange snavels gevuld waren met kruiden en geurige planten om de pestgeur van de patiënten te verzachten, vertrouwden op hun beperkte kennis en pasten rudimentaire behandelingen toe die bestonden uit aderlating, azijnbaden, rozenwater en afkooksels van aromatische planten. Maar niets leek deze "ziekte van de bulten" te genezen.
De familieleden van de patiënten ontvluchtten Parijs in de hoop de epidemie te ontvluchten naar het platteland. Maar omdat ze niet wisten dat ze zelf besmet waren, verspreidden ze de ziekte door het hele land. De mensen en de kerk dachten dat het een straf van God was om de mensen te straffen voor hun zonden. Om Zijn vergiffenis te krijgen, werden in veel Franse steden processies van flagellanten georganiseerd, evenals macabere dansen die dagen en nachten duurden tot de deelnemers uitgeput waren.
Ontredderd ging de bevolking op zoek naar een zondebok . Al snel werden de Joden verantwoordelijk gehouden en beschuldigd van het vergiftigen van het water in de fonteinen en putten. Europa werd vervolgens getuige van een reeks pogroms. Tussen 1348 en 1349 werden duizenden"ketters" - Joden, maar ook bedelaars, melaatsen en heksen - afgeslacht, op de brandstapel gezet en van hun bezittingen beroofd.
Terwijl hetziekenhuis Hôtel-Dieu opIle de la Cité al snel overbelast raakte, telde dekerk Saint-Germain-l'Auxerrois, de grootste parochie van Parijs, tussen april 1349 en juni 1350 3.116 doden. De Cimetière des Innocents, de belangrijkste Parijse begraafplaats op de Place Joachim du Bellay in de wijk Halles, die nu is verdwenen, kon het tempo van de begrafenissen niet bijbenen omdat er zo'n 500 begrafenissen per dag plaatsvonden.
Hetzelfde gold voor de begraafplaats van het Hôpital de la Trinité, die destijds werd begrensd door de Rue Saint-Martin, de Rue Saint-Denis, de Rue Greneta en de Rue Guérin-Boisseau. Voor de goede orde: bij werkzaamheden die in 2014 werden uitgevoerd door de Monoprix-winkel op de hoek van de rue Réaumur en de boulevard de Sébastopol - op de plek van de in 1790 verwoeste begraafplaats Trinité - werden veel skeletten blootgelegd.
Vanaf dat moment werden tientallen lichamen opgestapeld in massagraven, zonder enige religieuze ceremonie. De boten van Corbeil, die gewoonlijk brood naar de hoofdstad vervoerden, werden gevorderd om de lichamen uit Parijs te evacueren . Ze kregen de naam "corbillat" en vervolgens"corbillard", naar de stad Corbeil in het departement Essonne, en vervoerden elke dag honderden lichamen over de Seine, in het volle zicht van de Parijzenaars.
In 1352 kwam er eindelijk een einde aan de epidemie van de Zwarte Dood. In 4 jaar tijd had de Grote Pest tussen de 50.000 en 80.000 Parijzenaars gedecimeerd - bijnaeen derde van debevolking van de hoofdstad - en 25 miljoen mensen van de 75 miljoen in Europa.
Het Cimetière des Innocents en het Cimetière de l'Hôpital de la Trinité mogen dan verdwenen zijn, er zijn nog genoeg charmante begraafplaatsen te ontdekken in Parijs. Waarom maak je geen wandeling?
Klik hier voor meer informatie:
Plaats
Kerk van Saint-Germain l'Auxerrois
2 Place du Louvre
75001 Paris 1
Toegang
Metro Louvre - Rivoli - Pont Neuf.
Meer informatie
Iconografie : De triomf van de dood, Pieter Brueghel de Oude, Prado Museum Dokter Schnabel © Mary Evans/Rue des Archives
