Zamek Pierrefonds, średniowieczny zamek przebudowany za czasów Napoleona III

Zamek Pierrefonds, jaki znamy dzisiaj, jest wynikiem bogatej historii, która rozpoczęła się na długo po zbudowaniu oryginalnej XI-wiecznej fortecy. W 1397 roku, pod wpływem impulsu Ludwika Orleańskiego, hrabiego Valois i brata Karola VI, rozpoczęła się budowa nowej fortecy, której celem było umocnienie jego wpływów i przeciwstawienie się jego rywalowi, Jeanowi Sans Peur, księciu Burgundii. Zamek, będący częścią grupy z Coucy i La Ferté-Milon, stanowi klejnot średniowiecznej architektury, z jego innowacjami obronnymi, takimi jak okrągłe wieże i wysokie mury kurtynowe, dzięki czemu był praktycznie nie do zdobycia w tamtym czasie.

Jednak po zabójstwie Ludwika Orleańskiego w 1407 roku, zamek pozostawał niezamieszkany aż do XVII wieku, kiedy to był używany jako schronienie przez przeciwników Ludwika XIII. Okres ten oznaczał koniec jego średniowiecznej świetności, ponieważ pojawienie się artylerii sprawiło, że jego obrona stała się przestarzała, co doprowadziło do jego rozbiórki na rozkaz króla w 1617 roku. Ruiny, niemi świadkowie dawnej świetności, zainspirowały ruch romantyczny w XIX wieku, przyciągając artystów i ciekawskich pomimo ich zniszczonego stanu.

Odrodzenie Pierrefonds rozpoczęło się pod rządami Napoleona III, który chciał przekształcić ruiny w cesarską rezydencję i w 1857 roku zlecił ich odrestaurowanie Eugène'owi Emmanuelowi Viollet-le-Duc, znanemu ze swoich prac w Carcassonne i Notre-Dame de Paris. Mówi się, że Napoleon III wahał się między odrestaurowaniem Château de Pierrefonds i Château de Lavardin w regionie Loir-et-Cher. Cesarzowa Eugenia, chcąc dyskretnie pokierować decyzją na korzyść swoich preferencji, podobno zasugerowała, aby pozwolić losowi zdecydować poprzez losowanie. Aby jednak upewnić się co do wyniku, sprytnie napisała "Pierrefonds" na dwóch kartkach papieru użytych do losowania, przypieczętowując w ten sposób los zamku.

Podstęp cesarzowej Eugenii nie tylko przesądził o losie zamku Pierrefonds, ale także zapoczątkował spektakularną transformację. Pod kierownictwem Viollet-le-Duc, zamek został przekształcony w wystawną rezydencję cesarską, odzwierciedlającą romantyczny średniowieczny ideał. Projekt, rozpoczęty w 1857 roku, miał na celu odtworzenie wyidealizowanej rycerskiej przeszłości, doskonale wpisując się w filozofię renowacji Viollet-le-Duca, dla którego przywrócenie zabytku oznaczało przywrócenie go do doskonałej formy. Ostatecznie rodzina cesarska nigdy tu nie zamieszkała. Po upadku Drugiego Cesarstwa prace zostały wstrzymane, a zamek stał się własnością państwa. Został otwarty dla publiczności w 1867 roku jako muzeum sztuki średniowiecznej. Z tego powodu niektóre pokoje w zamku Pierrefonds są niedekorowane, a niektóre meble zaginęły.

Dziś Château de Pierrefonds, zarządzany przez Centre des Monuments Nationaux, dumnie wznosi się nad wioską, przyciągając co roku tysiące odwiedzających. Przyjeżdżają oni podziwiać udane połączenie architektury średniowiecza i Drugiego Cesarstwa, a także zanurzyć się w historii i kulturze tego odnowionego miejsca.

Zwiedzanie zamku

Wspinając się do zamku z parkingu, odkryjesz 8 dużych wież obronnych otaczających budynek, z których każda ozdobiona jest posągami Preux Chevaliers. Książę Louis d'Orléans zlecił wykonanie siedmiu dużych posągów "Preux" i umieszczenie ich w niszach. Postacie Juliusza Cezara i Karola Wielkiego dominują na najwyższych wieżach, podczas gdy król Artur i Aleksander Wielki zdobią południową fasadę. Na zachodzie znajdują się Godefroy de Bouillon, Jozue i Hektor z Troi. Judasz Machabeusz jest nieobecny, a król Dawid, dziewiąty rycerz, jest uczczony w kaplicy. Rzeźby te, poważnie zmienione przez czas, zostały wiernie zrekonstruowane podczas prac konserwatorskich przeprowadzonych przez Viollet-le-Duc, z wyjątkiem rzeźby Hektora, która pochodzi z XIV wieku i przetrwała próbę czasu. Rzeźbione Zwiastowanie, gotyckie dzieło znajdujące się między zamkowymi wieżami Cezara i Karola Wielkiego, również powstało za panowania Ludwika Orleańskiego.

Wejście do zamku Viollet-le-Duc (fosa z mostem zwodzonym i podwójną broną) prowadzi na dziedziniec honor owy, gdzie średniowieczna surowość spotyka się z renesansową elegancją, zamieszkany przez fantastyczne stworzenia wymyślone przez architekta. Schody za pomnikiem Ludwika Orleańskiego są strzeżone przez cztery fantastyczne zwierzęta, przypominające sfinksy, wyrzeźbione przez Emmanuela Frémieta.

Baraki, przekształcone w przestrzenie wystawowe, ujawniają zakres renowacji zamku poprzez plany, fotografie i modele.

Kaplica, znajdująca się w wieży Judasza Machabeusza, przywołuje splendor Sainte-Chapelle, z górną galerią i posągiem świętego Jakuba Większego autorstwa Viollet-le-Duc. Kaplica przeszła radykalną transformację, aby powstać z popiołów. Jej wygląd zewnętrzny, charakteryzujący się misternie wykonanym gankiem, rozetą i gargulcami, jest żywym hołdem dla stylu gotyckiego. Jest to prawdopodobnie jedyny znany budynek sakralny we Francji, który posiada galerię nad chórem.

Figury wyrzeźbione na portalu kaplicy oddają hołd postaciom historycznym: po lewej stronie znajduje się Ludwik Orleański, a po prawej księżniczka Walentyna Visconti, jego żona. Centralny posąg jest tym bardziej intrygujący, że przedstawia pielgrzyma z Santiago de Compostela w przebraniu Eugeniusza Viollet-le-Duc. Daleka od próżności, ta reprezentacja jest w rzeczywistości hołdem dla jego zięcia Maurice'a Ouradou, który przejął projekt po śmierci Viollet-le-Duca w 1879 roku.

Firma Maison Monduit, znana ze swojego doświadczenia w pokryciach dachowych, pracowała po mistrzowsku nad stworzeniem"artystycznej hydrauliki" zamku, realizując wizje Viollet-le-Duca. Firma potwierdziła swój prestiż, wykonując tak znaczące prace, jak posąg Archanioła Michała na iglicy Mont-Saint-Michel, Statua Wolności i Lew z Belfort.

Wystawa na piętrze ujawnia imponujący asortyment dzieł z ołowiu i młotkowanej miedzi, owoc talentu studia na przełomie XIX i XX wieku. Oryginalne odlewy gipsowe użyte do stworzenia rzeźb, które zdobią ściany budynku, są wystawione przed imponującym kominkiem, wraz z modelami dziewięciu "Preusów". Znajduje się tam również model słynnej Salle des Preuses.

• Przeczytaj także
• Wydarzenia w Paryżu w tym tygodniu od 6 do 12 maja 2024 r.: bezpłatne lub tanie wycieczki
• Bezpłatne muzea i zabytki: miejsca do odwiedzenia w najbliższą niedzielę 2 czerwca 2024 r. w Paryżu
• Bezpłatne muzea i zabytki w Paryżu i regionie Ile-de-France, dobre pomysły na wycieczki

Wrezydencji znajdują się bogato zdobione pokoje w stylu neogotyckim, w tym Sala Herbowa, która jest prefiguracją secesji. Salle des Preuses (obecnie w trakcie renowacji), zainspirowana zamkiem Coucy, z sufitem w kształcie odwróconego kadłuba statku, jest olśniewającym przykładem wizji Viollet-le-Duc.

Poza nieskazitelnie białymi kamiennymi ścianami, sala recepcyjna olśniewa kolorowym blaskiem, przestrzenią niegdyś przeznaczoną dla krewnych dynastii cesarskiej. Ten tętniący życiem świat został ukształtowany przez wyobraźnię Viollet-le-Duc, który czerpał inspirację ze średniowiecznej flory i fauny dla rzeźbionego i malowanego wystroju.

Przyjmując odwieczne techniki malarstwa temperowego, modne od XV do XVI wieku, artysta umiejętnie połączył pigmenty z żółtkiem jaja, klejem do skóry lub gumą arabską przed nałożeniem ich na przygotowany tynk, ożywiając ściany niezwykłą intensywnością kolorów. W pobliżu kominka wzrok przyciągają meble z epoki, w tym wyjątkowy fotel z regulowanym oparciem ozdobiony motywami kwiatowymi, zaprojektowany przez Viollet-le-Duc w harmonii z otaczającą architekturą i dekoracjami.

Architekt rozrzucił również chimery i fantastyczne stworzenia w całej przestrzeni, podnosząc stolarkę do rangi dzieła sztuki. Poprzez te elementy Viollet-le-Duc wyraża swoją pasję do średniowiecza i zaprasza odwiedzających do zanurzenia się w fascynującej historii zamku. Zaglądając do sypialni cesarza, odkrywamy narracyjny średniowieczny fryz przedstawiający epopeję rycerza, od jego narodzin po bohaterskie wyczyny.

Pszczoły, godło Cesarstwa Napoleona, zdobią kominek, a stylizowane orły zdobią ściany za pomocą szablonów. Pod sufitem pomarańczowy fryz z motywami inspirowanymi naturą bardziej przypomina secesję niż średniowiecze. Ściany zdobi również kilka oprawionych obrazów przedstawiających zamek Pierrefonds jako "romantyczną ruinę" przed jego odrestaurowaniem, starannie zawieszonych na boazerii.

Znajduje się tu również Sala Herb owa, która jest obecnie odrestaurowywana i dekorowana herbami i rysunkami heraldycznymi. W XIX wieku w pomieszczeniu tym znajdowała się cesarska kolekcja broni, obwieszona imponującymi drewnianymi herbami.

Poniżej majestatycznej Salle des Preuses znajduje się Salle des Gardes, zaprojektowana przez Viollet-le-Duc, aby pomieścić najemników. Dziś znajdują się w nim fragmenty dawnego zamku i imponujący model Wystawy Powszechnej z 1878 roku.

Na wystawie znajduje się również model zamku, zbudowany w latach 1967-1878 pod kierunkiem Lucjana Wyganowskiego, głównego asystenta Viollet-le-Duca i inspektora prac w Pierrefonds w latach 1858-1885, przez kamieniarzy Amédée Selle père et fils, Lecot fils Victor et Léopold Devillers i Charly Demarle. Został wystawiony na Wystawie Powszechnej w 1878 roku, a następnie w Musée de Cluny w 1879 roku.

Krypta, do której prowadzą dyskretne schody, jest miejscem przesiąkniętym tajemnicą, w którym wystawione są kopie leżących postaci z bazyliki Saint-Denis, ustawione na urzekającym tle dźwięku i światła, tworząc "kulę leżących postaci".

Miejsce kręcenia filmów

Zamek Pierrefonds był gospodarzem wielu słynnych sesji filmowych, w tym Papy fait de la résistance (1983), Les Couloirs du temps: les Visiteurs 2 (1998) Jeana Poiré i Jeanne d'Arc Bessona (1999), opery mydlanej Les Rois Maudits (2004) i serialu BBC Merlin (2008).

Jak się tam dostać?

Aby dotrzeć do Château de Pierrefonds samochodem z Paryża i regionu Ile-de-France, należy jechać Autoroute du Nord (A1), następnie A104 w pobliżu Roissy-Charles-de-Gaulle, a następnie N2 w kierunku Soissons. Zjedź na Crépy-en-Valois i przejedź przez miasto, podążając za znakami do Pierrefonds, choć oznakowanie nie jest idealne. Po około 15 km malowniczej jazdy przez doliny Automne i Valois pojawi się zamek, dominujący nad krajobrazem. Bezpłatny parking znajduje się przy rue Sabatier, bardzo blisko wejścia. Alternatywnie, korzystając z płatnych dróg, można zjechać z autostrady A1 na skrzyżowaniu 9 w kierunku Compiègne, przejechać przez Lacroix-Saint-Ouen po przekroczeniu rzeki Oise, a następnie jechać drogą D85 przez las Compiègne. Goście przyjeżdżający z Lille lub północy Francji mogą zjechać z autostrady A1 na zjeździe 11 w kierunku Compiègne, ominąć miasto i jechać drogą D973 do Pierrefonds. Obiekt nie jest łatwo dostępny środkami transportu publicznego.

Daty otwarcia i ceny

Zamek jest otwarty dla zwiedzających od 2 maja do 4 września w godzinach 9:30-18:00, a od 5 września do 30 kwietnia w godzinach 10:00-17:30. Należy pamiętać, że ostatnie wejście do zabytku jest możliwe na godzinę przed zamknięciem, a park zamykany jest 45 minut przed zamknięciem zabytku. Coroczne dni zamknięcia obejmują 1 stycznia, 1 maja i 25 grudnia.

Wstęp indywidualny kosztuje 9 euro. Dostępne są również bilety podwójne i potrójne, umożliwiające zwiedzanie innych obiektów kulturalnych w pobliżu: bilet podwójny z Cité internationale de la langue française w Château de Villers-Cotterêts kosztuje 15 €, a bilet potrójny, który obejmuje również Domaine national du Château de Coucy, kosztuje 20 €. Wstęp jest bezpłatny dla osób poniżej 18 roku życia, młodych ludzi w wieku od 18 do 25 lat, którzy są obywatelami kraju Unii Europejskiej lub legalnie przebywają we Francji poza UE, osób niepełnosprawnych i ich opiekunów, osób poszukujących pracy za okazaniem zaświadczenia sprzed mniej niż 6 miesięcy oraz posiadaczy ważnej przepustki edukacyjnej. Co więcej, wstęp jest bezpłatny dla wszystkich w pierwszą niedzielę stycznia, lutego, marca, listopada i grudnia, a także w Dni Dziedzictwa.

Krótko mówiąc, zamek Pierrefonds jest żywym świadectwem średniowiecznej historii i XIX-wiecznej kreatywności, oferując nam doświadczenie bogate w odkrycia. W jego murach przeszłość i wizja architekta łączą się, aby opowiedzieć wyjątkową historię, którą zalecamy odkryć.