De Parijse Commune was een belangrijke gebeurtenis waarbij Parijzenaars de wapens opnamen en in opstand kwamen tegen de regering, als reactie op de rampzalige gevolgen van de Frans-Pruisische oorlog en desociale en economische soberheid van het Beleg van Parijs .
Gedurende 72 dagen werd in Parijs een nieuwe opstandige regering geïnstalleerd en werden belangrijke sociale maatregelen afgekondigd die essentiële ideeën en waarden zoals solidariteit, vrijheid en democratie benadrukten.
Vanaf dat moment werd er een echt politiek, sociaal en democratisch programma ingevoerd dat gunstig was voor de arbeidersklasse. De Commune kondigde onder andere de scheiding van Kerk en Staat af, het seculiere karakter van het onderwijs, het opeisen van leegstaande woningen, het openstellen van het burgerschap voor buitenlanders en het verbeteren van de status van arbeiders en hun rechten. Het was ook het begin van de eerste vrouwenbewegingen die streden voor het recht op werk,gelijk loon voor mannen en vrouwen, stemrecht voor vrouwen, gratis huwelijken en onderwijs voor meisjes.
De nationale regering, teruggetrokken naar Versailles, werd zich al snel bewust van het groeiende belang van de ideeën van de Commune en op 28 mei 1871 werd de Parijse opstand neergeslagen na zeven dagen van hevige gevechten tussen de Communards en de Versaillais tijdens de Bloedige Week.
Maar als de ideeën van de communards daarna zijn blijven bestaan, welke sporen en overblijfselen van de Parijse opstand zijn er dan nog in de straten van de hoofdstad te vinden?
Op 28 mei 1871 eindigden de botsingen tussen de communards en de Versaillais in een bloedbad tussen de graven van Père-Lachaise. Aan de voet van deze muur, in de zuidoostelijke hoek van het kerkhof, werden 144 gevangenen van de Federatie doodgeschoten en in een massagraf gegooid dat aan de voet van de muur was gegraven. Een gedenkplaat, opgericht in 1908, herdenkt deze sombere gebeurtenissen, terwijl tegenover de muur verschillende linkse revolutionairen begraven liggen, zoals Jean-Baptiste Clément, zanger van de "Chant des Cerises" en Eugène Pottier, auteur van het revolutionaire lied "L'Internationale".
Wist je dat? De huidige Vendômezuil is niet de originele zuil, die in opdracht van Napoleon werd opgericht om de slag bij Austerlitz te herdenken. Op 16 mei 1871 werd de zuil vernietigd door de communisten, die de zuil zagen als een symbool van barbarij en militarisme. Vóór de Commune had de schilder Gustave Courbet al een verzoek gestuurd naar de regering van Nationale Defensie met de aanbeveling om de zuil van Vendôme te verplaatsen naar Les Invalides, waar hij vond dat hij thuishoorde. Na de val van de Commune besloot de President van de Republiek, Maarschalk de Mac-Mahon, om de zuil te laten herbouwen op kosten van de schilder - die als enige verantwoordelijk werd geacht ook al had hij niet deelgenomen aan de vernieling - voor een bedrag van 323.091,68 frank, oftewel 10.000 frank per maand gedurende 33 jaar. Maar Courbet stierf aan een leverziekte voordat hij zijn schulden kon afbetalen en de zuil in Vendôme werd in 1875 herbouwd op het plein met dezelfde naam.
Het Hôtel de Ville werd ook volledig herbouwd. Op 26 maart 1871 namen het Centraal Comité van de Nationale Garde en de Communards hun intrek in hetHôtel de Ville en organiseerden er verkiezingen. Twee dagen later riep de nieuwe gemeenteraad de Commune uit op het jubilerende Place de l'Hôtel de Ville. Maar toen de Versaillais de stad binnentrokken, staken de opstandelingen veel Parijse monumenten in brand, waaronder het Palais des Tuileries, het Palais d'Orsay, het Palais-Royal, het Palais de Justice, het Palais de la Légion d'Honneur, de Bibliothèque Impériale in het Louvre en het Ministère des Finances, om de opmars van de Versaillais-soldaten te stoppen en de symbolische monumenten van de staat te vernietigen. Twee stenen raamkozijnen van de gevel van het Hôtel de Ville zijn tegenwoordig te zien in de Jardins du Trocadéro.
Het plein werd in 1999 ingehuldigd in de wijk Butte-aux-Cailles in het 13e arrondissement. Het herdenkt de gebeurtenissen van de Parijse Commune en in het bijzonder de Slag om Butte-aux-Cailles, die hier plaatsvond op 24 en 25 mei 1871, waarbij de Versaillais het opnamen tegen de Fédérés de la Butte-aux-Cailles, onder leiding van generaal Walery Wroblewski .
Louise Michel waseen belangrijke revolutionaire figuur en federator van de Parijse Commune. Ze vocht haar hele leven voor gelijkheid. Op 18 maart 1871 maakte ze deel uit van de menigte die zich verzette tegen de soldaten dieAdolphe Thiers naar de hoogten van Montmartre stuurde om de kanonnen van de Garde Nationale in beslag te nemen. Als paramedicus, redenaar en feministe vocht ze op de barricaden tijdens de Bloedige Week. Veroordeeld en gedeporteerd naar de strafkolonie Nieuw-Caledonië, werd ze in 1880 vrijgelaten onder de algemene amnestie voor de communards en zette ze haar militante activiteiten voort tot haar dood in januari 1905. Aan de voet van de Sacré-Coeur werd in 2004 de Square Louise-Michel (vroeger Square Willette) ingehuldigd.
In de Rue Haxo 83, in het 20e arrondissement, werden op 26 mei 1871 51 gevangenen uit de Roquette-gevangenis - waaronder 11 priesters, 36 bewakers en gendarmes van Versailles en 4 burgers - doodgeschoten door de communards als reactie op de mishandelingen van Versailles. De gefusilleerden werden in een massagraf op het kerkhof van Belleville gegooid, waar een gedenksteen met hun namen hen eer bewijst.
De Basiliek van de Sacré-Coeur werd in 1891 ingewijd op de Butte Montmartre, die wordt beschouwd als het startpunt van de Parijse Commune tijdens de "kanonnenaffaire". Het besluit werd in 1873 genomen door de grotendeels koningsgezinde en conservatieve Nationale Assemblee om boete te doen voor de misdaden die tijdens de Commune waren gepleegd en om de nieuwe "morele orde" van het klerikale Frankrijk te vestigen. Hoewel veel linkse politici protesteerden tegen de classificatie van dit gebouw "gebouwd op het bloed van de communards", werd de basiliek in 2022 geclassificeerd als Historisch Monument.
Andere plaatsen in de hoofdstad waren het toneel van de gebeurtenissen van de Parijse Commune, zoals het plein voor het stadhuis in het 11e arrondissement, waar de guillotine, een symbool van de monarchistische onderdrukking, werd verbrand, en de Luxemburgse Tuinen, waar communards werden geëxecuteerd. Een verrassende inscriptie is vandaag de dag ook te zien in dekerk Saint-Paul-Saint-Louis in de wijk Marais. Op de tweede pilaar aan de rechterkant van het schip zie je een inscriptie die bijna is uitgewist door opeenvolgende schoonmaakpogingen: "République fançaise ou la mort" (sic), waarschijnlijk geschreven door een communard tijdens de Bloedige Week.
